Thursday, May 3, 2012

O Pe. Benito Feijóo e o atraso científico espanhol no séc. XVIII

No século XVIII, um dos primeiros espanhóis a abordar, de forma sistemática, as causas do atraso científico em Espanha, foi o famoso monge beneditino Benito Jerónimo Feijóo e Montenegro (1676-1764) que, nas suas Cartas eruditas y curiosas (1742-1760), escreveu o seguinte:

No es una sola, señor mío la causa de los cortísimos progresos de los Españoles en las Facultades expresadas [la Física, y Matemática], sino muchas; y tales, que aunque cada una por sí sola haría poco daño, el complejo de todas forman un obstáculo casi absolutamente invencible. […] La primera es el corto alcance de algunos de nuestros Profesores. Hay una especie de ignorantes perdurables, precisados a saber siempre poco, no por otra razón, sino porque piensan que no hay más que saber que aquello poco que saben. […] La segunda causa es la preocupación, que reina en España contra toda novedad. Dicen muchos, que basta en las doctrinas el título de nuevas para reprobarlas, porque las novedades en punto de doctrina son sospechosas…[…] La tercera causa es el errado concepto de que cuanto nos presentan los nuevos Filósofos, se reduce a unas curiosidades inútiles. Esta nota prescinde de verdad, o falsedad. Sean norabuena, dicen muchos de los nuestros, verdaderas algunas máximas de los Modernos, pero de nada sirven; y así ¿para qué se ha de gastar el calor natural en ese estudio? […] La cuarta causa es la diminuta, o falsa noción, que tienen acá muchos de la Filosofía Moderna, junta con la bien, o mal fundada preocupación contra Descartes. Ignoran casi enteramente lo que es la nueva Filosofía; y cuanto se comprehende debajo de este nombre, juzgan que es parto de Descartes. Como tengan, pues, formada una siniestra idea de este Filósofo, derraman este mal concepto sobre toda la Física Moderna. […] La quinta causa es un celo, pío sí, pero indiscreto, y mal fundado: un vano temor de que las doctrinas nuevas, en materia de Filosofía, traigan algún perjuicio a la Religión. […] La sexta, y última causa es la emulación (acaso se le podría dar peor nombre), ya personal, ya Nacional, ya faccionaria.

Sumarizando, as causas do atraso científico espanhol para o Pe. Feijóo eram, simultaneamente, o comodismo dos professores, o horror às novidades, a ideia da inutilidade da ciência moderna, o anti-cartesianismo, o perigo da ciência moderna para a religião, e a emulação ou, mais precisamente, a inveja generalizada entre os espanhóis.

Tudo estas conclusões se podiam aplicar, na mesma época, a Portugal, que sofria exactamente dos mesmos vícios e virtudes…

No comments: